Podatek węglowy CBAM nadchodzi — sprawdź, czy Twoja firma obejmuje nowy system, jakie wyjątki obowiązują i jak się przygotować.

Zanim mechanizm CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) zacznie rzeczywiście kosztować importerów, firmy mają ostatni moment na przygotowanie się. W 2026 roku podatek węglowy CBAM zacznie obejmować realne opłaty, a tych, którzy nie zdążą, czeka ryzyko sankcji, ograniczeń lub kosztownych korekt. W tym artykule przybliżam, czym jest podatek węglowy CBAM, kto będzie objęty, jakie uproszczenia i wyjątki przewidziano, oraz co Twoja firma musi zrobić już teraz.

Co to jest podatek węglowy CBAM i dlaczego wchodzi w życie?

Podatek węglowy, czyli mechanizm CBAM, został stworzony, by zagwarantować, że importowane produkty poniosą koszt emisji CO₂ porównywalny do tego, jaki ponoszą producenci w UE. Dzięki temu chroni się przemysł unijny przed konkurencją z krajów o niższych standardach klimatycznych oraz ogranicza się „ucieczkę emisji” — przenoszenie produkcji do państw o słabszych regulacjach.

Obecnie podatek węglowy CBAM dotyczy importu towarów z branż: stal, cement, aluminium, nawozy, energia elektryczna i wodór. W przyszłości można spodziewać się rozszerzenia zakresu na produkty pochodne i inne gałęzie przemysłu. System opiera się na klasyfikacji kodów CN dla określenia emisji bezpośrednich i pośrednich.

Podatek węglowy CBAM w praktyce — harmonogram i obowiązki

Od 1 października 2023 do 31 grudnia 2025 trwa faza przejściowa. W tym czasie importujący nie płacą jeszcze certyfikatów — muszą jedynie raportować kwartalnie emisje związane z importem. Dane obejmują emisje bezpośrednie i pośrednie, a gdy brak dostawcy danych — można użyć wartości domyślnych. W Polsce nadzór sprawuje Krajowa Administracja Skarbowa.

Od 1 stycznia 2026 podatek węglowy CBAM wchodzi w fazę operacyjną. Importerzy będą musieli zakupić odpowiednią liczbę certyfikatów CBAM na emisje CO₂ zawarte w imporcie. Umorzenie tych certyfikatów nastąpi w 2027 roku — obejmując towary sprowadzone w roku 2026. 

Aby działać w systemie, firmy muszą zarejestrować się w rejestrze CBAM i uzyskać status autoryzowanego zgłaszającego (CBAM declarant). Bez tego statusu nie można prawidłowo składać deklaracji ani zakupić certyfikatów. Proces rejestracji w Polsce będzie dostępny przez system PUESC, przy współpracy z Krajową Administracją Skarbową i NCA.

Koszty podatku węglowego CBAM i mechanizmy rozliczeń

Cena certyfikatu CBAM będzie ustalana na podstawie średniej ceny aukcyjnej uprawnień w systemie EU ETS (mechanizm handlu emisjami). Im wyższa cena emisji na rynku ETS, tym droższe certyfikaty CBAM. W praktyce importer przeliczy ton CO₂ × cena ETS, by obliczyć koszt opłat.

Mechanizm przewiduje możliwość odliczenia „kosztu węglowego”, jeśli dostawca w kraju poza UE już zapłacił podatek emisji. Warunkiem jest udokumentowanie tej płatności i wykazanie jej związku z produktem. To zapobiega podwójnemu opodatkowaniu emisji.

Uproszczenia i wyjątki — na co mogą liczyć mniejsze podmioty?

W czerwcu 2025 r. osiągnięto wstępny konsensus, by wprowadzić próg 50 ton importu rocznie, poniżej którego importer nie musi spełniać obowiązków CBAM. Dzięki temu około 90% importerów zostanie zwolnionych z obowiązków administracyjnych, jednocześnie system nadal objmie około 99% emisji importowych. Ten próg zastąpi dotychczasowy limit wartościowy (150 eur) jako warunek zwolnienia.

Warto zauważyć: próg ten nie dotyczy energii elektrycznej i wodoru, które są objęte mechanizmem niezależnie od progu ilościowego.

Pakiet uproszczeń CBAM (Omnibus I) przewiduje:

• odroczenie obowiązku zakupu certyfikatów za rok 2026 — zakup dopiero od 1 lutego 2027 r. 
• zmniejszenie wymogu utrzymania certyfikatów w kwartalnych kontach z 80% do 50% emisji 
• wydłużenie terminu składania rocznych deklaracji — z 31 maja na 31 sierpnia 
• możliwość delegacji obowiązków sprawozdawczych na zewnętrzne podmioty (np. doradców) 
• uproszczenia w metodologii obliczeń emisji, stosowanie wartości domyślnych gdy brak danych od producenta, lepsze uznawanie kosztów emisji płaconych poza UE 

Pierwsza roczna deklaracja obejmująca import z 2026 r. ma być złożona do 30 września 2027 r. Importerzy muszą wykazać emisje, liczbę umorzonych certyfikatów oraz ewentualne odliczenia za opłaty węglowe zapłacone poza UE.

5. Polska perspektywa i wyzwania dla rodzimych przedsiębiorstw

W Polsce największy wpływ podatku węglowego CBAM odczują branże: hutnicza, cementowa, nawozowa i przemysł aluminium – to one importują wiele komponentów spoza UE i mają wysoką emisję CO₂.

Polskie firmy muszą jak najwcześniej uzyskać od dostawców spoza UE szczegółowe dane emisyjne (dane pierwotne). Jeżeli dostawca nie dostarczy takich danych, należy posłużyć się wartościami domyślnymi udostępnionymi przez Komisję Europejską. Te wartości domyślne są mniej korzystne – mogą podnieść koszt certyfikatów.

W Polsce rejestracja i zarządzanie CBAM będzie odbywało się przez system PUESC, prowadzony przez Krajową Administrację Skarbową (KAS) oraz National Competent Authority (NCA). Importer musi posiadać numer EORI, zarejestrować się jako autoryzowany zgłaszający, prowadzić dokumentację i weryfikacje.

CBAM w relacjach z Wielką Brytanią i innymi partnerami

Wielka Brytania planuje wprowadzenie własnego systemu dostosowania emisji (CBAM) w 2027 r. System ten ma być podobny do unijnego, obejmując te same sektory: stal, cement, aluminium, nawozy. Celem jest uniknięcie luk i obejść między UE a UK.

Trwają negocjacje nad mechanizmami przejściowymi, które ułatwią handel między UE i UK do momentu pełnego działania brytyjskiego CBAM. Mogą pojawić się preferencje dla eksporterów unijnych lub uznawanie dokumentów emisyjnych między systemami — to szansa dla firm, które już dziś dostosowują procesy do norm unijnych.

Checklist dla importera: 6 kroków do przygotowania się

1. Zidentyfikuj towary i kody CN – sprawdź, czy importowane produkty podlegają CBAM.
2. Oszacuj emisje CO₂ – zbierz dane od dostawców lub użyj wartości domyślnych.
3. Zarejestruj się jako autoryzowany zgłaszający – przez system PUESC, przygotuj dokumentację.
4. Zweryfikuj opłaty węglowe w kraju pochodzenia – sprawdź, czy możesz dokonać odliczeń.
5. Zaplanuj budżet – uwzględnij zmienność cen za certyfikaty ETS i ryzyko błędów.
6. Przeprowadź audyt dostawców – upewnij się, że partnerzy spoza UE dostarczają dane zgodnie z metodologią CBAM.

Skutki ekonomiczne i strategiczne dla Polski

Podatek węglowy CBAM doprowadzi do wzrostu kosztów importowanych surowców, co może zwiększyć ceny produktów końcowych. Firmy o wysokim śladzie węglowym mogą utracić część przewagi konkurencyjnej — szczególnie jeśli nie wdrożą rozwiązań wspierających dekarbonizację przemysłu. W najbliższych latach to właśnie tempo ograniczania emisji stanie się jednym z kluczowych wskaźników konkurencyjności firm produkcyjnych.

Z drugiej strony, dekarbonizacja przemysłu to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów CBAM, ale także realna szansa. Mechanizm ten może stać się impulsem do inwestycji w technologie niskoemisyjne, odnawialne źródła energii i automatyzację procesów produkcyjnych.

Firmy, które wcześniej zainwestują w modernizację parku maszynowego, systemy raportowania emisji i zrównoważoną logistykę, mogą nie tylko spełnić wymagania regulacyjne, ale też zyskać wizerunkowo jako liderzy zielonej transformacji. Dla polskiej gospodarki CBAM to katalizator zmiany – od przemysłu ciężkiego do przemysłu inteligentnego i bardziej odpornego na szoki surowcowe.

Wnioski końcowe

Podatek węglowy CBAM nie jest jedynie kolejnym unijnym obowiązkiem. To instrument wymuszający dekarbonizację przemysłu i integrujący politykę klimatyczną z realiami rynkowymi. W praktyce oznacza to, że każda decyzja zakupowa, inwestycyjna i logistyczna zacznie być oceniana także przez pryzmat emisji CO₂.

Dla firm oznacza to konieczność wcześniejszego planowania, integracji danych emisyjnych i ścisłej współpracy z dostawcami. Jednak dzięki wprowadzeniu uproszczeń – takich jak próg 50 ton rocznie czy pakiet „Omnibus I” – przedsiębiorstwa mogą płynniej wejść w nowy system i uniknąć chaosu administracyjnego.

W dłuższej perspektywie podatek węglowy CBAM stanie się jednym z motorów napędowych dekarbonizacji przemysłu w Polsce, wspierając modernizację, rozwój zielonych technologii i wzrost udziału energii odnawialnej w gospodarce.

Artykuł partnera